Gölcükten Su Alma

Bir Gölcük gezisinden dönerken yoldan değil, sıcaktan korunmak amacıyla dere içine girerek yola koyulmuştuk. Bu şekilde ilerlerken şehrimiz insanlarının şaşkınlıkla izlediği büyük yazıyla karşılaşmıştık. Yazıda İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı döneminde Gölcük suyunun içme ve elektrik elde edilmesi amacıyla alınmıştır diyordu. Arkadaşlarımız bu tepenin altından tünel kazılarak DSİ tesislerinin içinden sifon sistemiyle su alındığını anlatmışlardı. Bu bilginin peşine düşünce araştırmaya başladım. Bu bilgiye Ün dergisinin Ocak-Haziran 1949 tarihli (15.cilt)sayılarında ulaşabildim.

Ispartada kurak geçen yıllarda çiftçilik yapanlar şehrin üzerindeki krater gölü dikkatleri üzerine çekerek harekete geçmişlerdi. Ovanın 250 metre yüksekliğindeki tepenin arkasında yirmi üç milyon metre küp su kütlesinin bulunması dikkatleri buraya çekmişti. İlk defa ne zaman yapıldığı bilinmemekle birlikte önceden tepenin altına tünel kazılarak su alınması yoluna gidildiği anlaşılıyor. Osmanlı zamanında bu amaçla vakıf kurulduğu, kurak geçen yıllarda buradaki suyu aşağıya götürme işini üstlenmişlerdi.

İlk olarak susuzluk çeken şehre yine su getirmek amacıyla 1943 yılında bu tünellerin betonlanması çalışmalarına başlanıldı. Daha önce yapılan tünelin sifon seviyesi bazı yıllar yukarda kalması dikkate alınarak daha aşağıya alınması düşünüldü. İlk ihale yani tünellerin betonla kaplama işi Bayındırlık Bakanlığınca 3.2.1943 günü yapılarak Yüksek mühendis Kadri Çile ve Ispartalı müteahhit Nuri Hamamcıoğlu’na 283.004TL,71 kuruşa verilmiş, daha sonra ilave işlerle birlikte toplam 459,687TL,25 kuruş harcanmıştır.

İkinci ihale boru sifon yapımı için 7.1.1946 günü müteahhit mühendis Cevdet Çakmakçıya 50 bin, daha sonra ilave edilen 10 bin lira ile birlikte 60 bin TL harcanmış, işlem 24.6.1946 günü tamamlanmıştır.

Üçüncü ihale regülatör ve kanalların inşası için 27.6.1947 günü müteahhit Nuri Hamamcıoğlu’na 140.108 TL,27 kuruşa verilmiş,işlem 1948 sonunda tamamlanmıştır.Dördüncü emanet işi noksan kalan ufak tefek işlerin tamamlanması amacıyla Bayındırlık Bakanlığınca 1949 yılında 11.390 TL sarf edilmiştir.Böylece Gölcükten su alınması işine Bayındırlık Bakanlığınca toplam olarak 671.265TL ve 24 kuruş harcanmıştır.

1949 yılında gölün altındaki toprakların sulanabilmesi için su alınmaya başlanmıştır. 154 lire/saniye su alınmış, işlem sonunda 56Lire/saniye olarak suyun gelirinin arttığı anlaşılmıştır. Buna ilave olarak iki yüz metre yüksekten alınan suyun önüne bir hidroelektrik santrali kurulması düşünülmüştür. O sıralar şehre elektrik verilmesi büyük önem taşıdığından bu fikrin peşine düşmüştür. Bu sudan içme suyu olarak kullanılması içerisindeki fazla miktarda florür bulunması sebebiyle tavsiye edilmemiştir. Sonraki yıllarda şehrin aydınlatılması için Sümerbank fabrikasının ürettiği fazla elektriğin kullanılması daha verimli olarak düşünülerek santral yapımından vazgeçilmiştir.

Bu gün Gölcük tünellerinden su alınması uygulanmayan bir sistem olarak tutulmakta, Acil durumda başvurulmak üzere saklı tutulmaktadır. Hatta ikinci barajın tamamlanmasıyla birlikte Eğirdir gölünden alınan suya da gerek kalmayacağına inanılmaktadır.